خِس خِس نفس ها زیر ابر سیاه؛ آلودگی هوا چگونه کاهش می یابد؟ - یادداشت سریع

به گزارش شفقنا، دکتر محمدرضا زاهدپور انارکی، متخصص ریه و دانشیار بازنشسته دانشگاه تهران درباره تاثیرات مخرب آلودگی هوا بر سلامت بدن به ویژه ریه ها گفت: خطرات ناشی از آلودگی هوا فوق العاده زیاد است، خطرات مالی و جانی زیادی وجود دارد و آمار بیماری و مرگ و میر در مکان های آلوده بسیار بالا است. وی همچنین اضافه نمود: آلاینده ها می توانند احتمال انتقال بیماری کرونا را بیشتر نمایند. ویروس کرونا به آلاینده ها می چسبد و موجب انتقال بیماری می شود. توصیه ماسک به همین دلیل است. عفونت ویروسی در هوا وجود دارد خصوصا در جا هایی که شلوغی و ترافیک وجود دارد ویروس به سرعت منتقل می شود.

خطرات ناشی از آلودگی هوا فوق العاده زیاد است

دکتر زاهدپور انارکی در پاسخ به این سوال که اگر آلودگی هوا به همین منوال پیش برود بحث هوای ناسالم چه شرایطی برای ریه ها ایجاد می نماید و موجب بروز چه بیماری هایی خواهد شد؟ گفت: هوای ناسالم برای افرادی که بیماری های مزمن ریوی و قلبی دارند و همچنین برای بچه ها مشکل ایجاد می نماید. البته به این صورت نیست که برای افراد سالم مسئله ای ایجاد نکند.

به هر حال آلودگی هوا باعث بروز علایم بیماری می شود و سردرد و بی حوصلگی ایجاد می نماید و در بیماران قلبی و ریوی باعث تنگی نفس و علایم آسم و برونشیت می شود و بیماری آن ها را تشدید می نماید. این شرایط هم در آلودگی هوای بیرون از خانه و هم به دلیل هوای داخل خانه ایجاد می شود؛ خصوصا در مورد خانه هایی که با وسایل گرمایشی، چون بخاری گازی و نفتی گرم می شوند. در جا هایی که از سوخت های فسیلی، چون زغال سنگ و … استفاده می شود و در مورد وسایل نقلیه بنزین و گازوئیل می سوزد با آزاد شدن گاز so2 ریه ها بسیار آسیب می بینند و کار بیماران قلبی و ریوی به بیمارستان می کشد.

پدیده وارونگی که معمولا در زمستان پیش می آید خود مزید بر علت است. خطرات ناشی از آلودگی هوا فوق العاده زیاد است، خطرات مالی و جانی زیادی وجود دارد و آمار بیماری و مرگ و میر در مکان های آلوده بسیار بالا است.

آلودگی هوا نه تنها روی ریه بلکه روی اعصاب و روان و چشم هم تاثیر دارد

وی در مورد اینکه تاثیر آب و هوای آلوده بر افراد سالم چیست؟ گفت: قطعا بر افراد سالم هم تاثیر دارد؛ اما افراد سالم ذخیره بیشتری دارند. افراد سالم و جوان مسائل حادی را تجربه نخواهند کرد، ولی این شرایط برای بیماران قلبی و ریوی و آسمی بخصوص برای بچه ها خطرناک خواهد بود. آلودگی هوا نه تنها روی ریه بلکه روی اعصاب و روان و چشم هم تاثیر دارد و حالت هایی از سردرد و خستگی ایجاد می نماید. آنالیز ها نشان می دهد آلودگی هوا آسم را در بچه ها شدت می دهد. در عظیمسالان نیز در افرادی که بیماری قلبی و ریوی دارند از عوامل تشدید نماینده بیماری خواهد بود.

آلودگی هوا صددرصد تشدید نماینده بیماری کروناست

انارکی در مورد اینکه یکی از تاثیرات مخرب شیوع بیماری کرونا بر ریه مبتلایان بود آیا آلودگی هوا می تواند این آسیب را تشدید کند؟ توضیح داد: مسلم است. صددرصد تشدید نماینده است، حتی آلاینده ها می توانند احتمال انتقال بیماری را بیشتر نمایند. ویروس به آلاینده ها می چسبد و موجب انتقال بیماری می شود. توصیه ماسک به همین دلیل است. عفونت ویروسی در هوا وجود دارد خصوصا در جا هایی که شلوغی و ترافیک وجود دارد ویروس به سرعت منتقل می شود.

بیماران کرونایی خود التهاب دارند و محرک هایی، چون گاز so2 که منشا سوخت فسیلی دارد، گوگرد به اسید تبدیل می شوند و با پارتیکل هایی که در هوا وجود دارند آلایندگی ثانویه ایجاد می نمایند و در فردی که به کرونا مبتلا است و یا در هر فردی که سرماخوردگی آنفولانزا و یا ذات الریه یا عفونت های دیگری دارد علایم بیماری ریوی را تشدید کند.

ادامه دار بودن معضل آلودگی هوا بیماری های ریوی را تشدید خواهد نمود

متخصص ریه در مورد اینکه اگر آلودگی هوا به عنوان معضلی ادامه دار در کشور ما وجود داشته باشد و این مشکل حل نشود چه شرایطی را در آینده برای سلامت افراد پیش بینی می کنید؟ گفت: بیماری های نو پدیدی و عفونت های ویروسی مساله ای متفاوت است و رفع شدن آلودگی هوا عامل پیشگیری از آن ها نیست. اما آلودگی هوا موجب تشدید آسم در بچه ها می شود و بیماری های ریوی و قلبی و عروقی را در شهر ها تشدید می نماید.

وی درباره اینکه برای کاهش آلاینده ها در منازل چه پیشنهادی دارید و چه می شود کرد؟ گفت: کار خاصی نمی توان انجام داد. در خانه هایی که بخاری گازی استفاده می شود بد نیست از یک کتری استفاده شود تا هوای داخل خانه خشک نشود. ولی معمولا نمی توان کار خاصی کرد. دستگاه های تصفیه هوا وجود دارند که تا حدودی پارتیکل های هوا را می گیرد. یک مورد آلودگی های شیمیایی هستند و دیگری گرد و غبار. بعضی از دستگاه های تصفیه هوا می توانند این موارد و حتی بعضی از گاز های سمی را بگیرند. ولی استفاده از این دستگاه ها عمومیت ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا این گاز های سمی عموما توسط خودرو ها فراوری می شوند؟ گفت: معمولا توسط سوخت های فسیلی فراوری می شود. گاز منواکسید کربن است که معمولا در شهر های شلوغ زیاد است. گاز so2 است که بعدا خود به اسید تبدیل می شود. گاهی در خوزستان باران های اسیدی می آید که به دلیل وجود پالایشگاه ها و سوخت های فسیلی است و باعث تشدید بیماری های ریوی و مسائلی در دستگاه تنفس می شود.

هیچ کنترلی بر خروجی کارخانجات و اتومبیل ها نیست

یک استاد دانشگاه و فعال محیط زیست درباره آلودگی هوا و تصمیمات و راهبرد های لازم برای کاهش آن گفت: تا اراده ای کلی در سطح کشور ایجاد نشود و نهضت ضد هوای آلوده ایجاد نشود و به تشکیلات و کارخانجات فشار نیاورند این کار شدنی نیست. ما حواسمان نبود و توسعه غلط دادیم و کار به اینجا رسید و به جایی رسیدیم که گیر افتادیم.

دکتر مهدی بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در پاسخ به این سوال که معضل آلودگی هوا هر سال در کلان شهر های ایران وجود دارد و متوقف نشده است. به نظر می رسد اقدامات صورت گرفته کارساز نبوده و راغب کردن مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی نیز تاثیری نداشته است. این معضل چگونه رفع خواهد شد؟ گفت: مشکل اینجاست که نه تنها اقدامی انجام نشده بلکه به میزان زیادی اتومبیل فراوری و وارد شهر ها شده است. کارخانجات اطراف شهر ها توسعه پیدا نموده و هیچ کنترلی بر خروجی کارخانجات و اتومبیل ها نیست. تنها کار در مورد اتومبیل ها معاینه فنی است که مقداری کنترل نماینده است.

کارخانه ها نیز زیاد شده و کارخانجات آلاینده زیادی اطراف شهر ها داریم خصوصا در اطراف شهری مثل اصفهان کارخانجات فولاد و ذوب آهن و پالایشگاه و پتروشیمی و نیروگاه برق که جایابی این ها واقعا درست نبود و نزدیک به شهر ها هستند. بیشتر آلایندگی شهر ها از این مراکز است. این کارخانه ها بعضا سوخت مازوت می گیرند و این فاجعه ای برای سلامت مردم است.

تا اراده ای کلی نباشد و نهضت ضد هوای آلوده ایجاد نشود آلودگی هوا کاهش نمی یابد

وی اضافه نمود: ظاهرا در تهران آلودگی خودرو ها بیشتر است، چون کارخانجات نزدیک شهر نیست و اینهمه کارخانجات آلاینده در اطرافشان نیست. جا های دیگر را نمی دانم، ولی هر شهری که در جوار خود کارخانجات از جمله فراوری فولاد و آهن و نیروگاه و پتروشیمی ها را دارد آلودگی اش زیاد است. تا اراده ای کلی در سطح کشور ایجاد نشود و نهضت ضد هوای آلوده ایجاد نشود و به تشکیلات و کارخانجات فشار نیاورند این کار شدنی نیست. ما حواسمان نبود و توسعه غلط دادیم و کار به اینجا رسید و به جایی رسیدیم که گیر افتادیم.

تجربه بعضی کشور ها در کنترل آلودگی هوا

دکتر بصیری در مورد تجربه کشور های دیگر در حوزه محیط زیست و کاهش آلاینده ها توضیح داد: کشور های دیگر سال های زیادی است که وارد این حوزه شده اند، ولی بحث آلودگی هوا آنجا هم مطرح است. مکزیکوسیتی بسیار آلوده است شهر هایی مثل پکن آلودگی بالایی دارند البته آن ها هم به تدریج و با سرعتی آهسته کار هایی انجام می دهند، ولی در اروپا بیشتر به این کار پرداخته شده و حمل و نقل عمومی به صورت مترو و تراموا و دوچرخه و ماشین های برقی با تشویق بیشتر شده است. کاربرد اتومبیل در خیابان ها کم شده است. کارخانجاتی که داخل شهر ها بودند تعطیل شده و بعضا با فشار زیاد آن ها را مجبور به فیلتر گذاری نموده اند که کاری بسیار پر هزینه است، ولی سعی شده آلاینده ها کاهش پیدا نمایند.

قوانینی از جمله خوداظهاری وجود دارد و مدیر کارخانه باید بگوید که در خروجی دودکش ها این مواد به این مقدار وجود دارد و اگر آن ها زیر استاندارد باشد قابل قبول است در غیر این صورت باید درست شود. اگر تست شود و معین شود اظهار دروغ بوده مدیر عامل مستقیما به زندان می رود. ولی در ایران دروغ گویی جرم نیست. ما در شرایط نامساعد کنونی چنین کار هایی را لوکس می دانیم و گفته می شود مسئله ای نیست و کار های مهمتری وجود دارد.

قطعا هزینه های آلودگی هوا از نظر سلامتی بسیار بالا است

وی در مورد اینکه آیا آمار هایی از تبعات بد این شرایط به دست آمده است؟ گفت: کسی نمی تواند تبعات ناشی از آلودگی هوا را احصا کند این ها سخت و غیر قابل اندازه گیری است، ولی قابل آنالیز است. می توان آمار بیماری های ریوی را برآورد کرد و این شرایط را در شهر ها و روستا ها مقایسه کرد. اما من چنین کار جامعی را در ایران سراغ ندارم. اما چنین کاری ضروری است و باید آنالیز و مطالعه صورت بگیرد و اندازه گیری های آماری و مطالعاتی صورت بگیرد تا بدانیم چه اتفاقی می افتد. قطعا هزینه های آن از نظر سلامتی بسیار بالا است.

باید دقت کرد و دید که چقدر بیمار داریم و چه میزان دارو وارد می کنیم و مردم ما چقدر زود از کار افتاده و مریض می شوند. همه این ها خسارت است. وقتی مساله ریزگرد ها را می بینیم بیشتر حساس می شویم این موارد هم به انسان و صنایع دقیق و ظریف خسارت وارد می نمایند.

در خیابانی که هزار اتومبیل در آن حرکت می نمایند اکسیژنی باقی نمی ماند

این استاد دانشگاه در مورد اینکه به عدم رشد متوازن توسعه اشاره کردید ادامه این فرایند چه تاثیری خواهد داشت؟ اضافه نمود: مرتبا کار بدتر می شود همانطور که تا حالا رخ داده است. زمانی در تهران در بخاری ها و آب گرم کن ها نفت می سوزاندند و دوده زیادی در هوا بود وقتی گاز کشی شد تغییر بسیار عظیمی رخ داد. از نفت که دوده زیادی ایجاد می کرد به گاز منتقل شد. به جای توسعه گاز کشی و این همه ایجاد خطر باید به برق منتقل می شدیم و برای خانه ها و ادارات و صنایع کوچک از برق استفاده می کردیم و آلودگی در شهر ها بسیار کم می شد. گاز وقتی می سوزد co2 فراوری می نماید. یک خودرو سواری عظیم اکسیژن 300 تا 400 نفر را مصرف می نماید.

در خیابانی که هزار اتومبیل در آن حرکت می نمایند اکسیژنی باقی نمی ماند و فقط گاز های سمی هستند و مردم در چنین جایی زندگی می نمایند و راه می فرایند و نفس می کشند این ها بسیار خسارت بار است. وقتی باد می آید هوا خوب می شود و در زمستان با وارونگی هوا بالانس نیست و این هوا انباشه می شود و بسیار خطرناک است.

مشکل خودروسازی ایران

دکتر بصیری در مورد اینکه فراوری خودرو ها باید به چه سمتی برود؟ آیا می توان با واردات خودرو از خودرو های با کیفیت استفاده کرد گفت: خودروسازی ما مشکل عجیب و غریبی دارد، هم رقابتی نیست و خودرو گران در می آید و هم پیشرفتی در خودرو ها ایجاد نشده و مصرف بنزین آن ها زیاد است. وقتی موتور پیشرفته نباشد co بیشتری ایجاد می نماید و سوخت کامل انجام نمی شود. اگر این جهت به طرف فراوری خودرو های برقی برود خیلی مفید است. گفته می شود یک موتور سیکلت به اندازه دو تا چهار تا ماشین سواری آلودگی ایجاد می نماید حال از آلودگی صوتی هم بگذریم که خطرناک است و خسارت ایجاد می نماید.

موتور سیکلت ها باید برقی شوند. من چند سال پیش در اصفهان پیشنهاد کردم تا تدریجا موتور بنزینی را شماره گذاری ننمایند تا موتور برقی جا بیفتد و برای این وسیله یارانه بدهند، اما انجام نشد. باید در این موارد تصمیم گیری کرد و اجرا داشت، ولی این طرح ها مدتی فشار ایجاد می نماید و بعد رها می شود و ادامه پیدا نمی نمایند.

سیستم گرمایشی در خانه ها به جای گاز برقی شود

وی در مورد اینکه استفاده گسترده از خودرو برقی چقدر می تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد؟ گفت: به همان میزان آلودگی که ایجاد می نماید کاهش می دهد، چون سوخت نمی سوزد، ولی باید برای تامین برقش فکری کرد. تامین برق به وسیله انرژی خورشیدی و باد میسر بود. همچنین گازی که در خانه ها می سوزد می توانست وارد نیروگاه ها شود و برف فراوری کند. کاربرد و کارایی برق بیشتر است و کمتر هدر رفت دارد.

لوله کشی گاز در خانه ها و مجتمع ها و در شهر می تواند ایجاد انفجار کند. این سیستم بر اثر فرسودگی می تواند نشت ایجاد کند و خطر انفجار وجود دارد. همچنین خطر گازگرفتگی و گاز تا اینجا تلفات زیادی داشت. اما برق مزایای زیادی دارد و فقط باید فراوری آن را ارزان کرد.