پیر لکوک؛ ایران شناس و دانشمندی جامع الاطراف - یادداشت سریع

پیر لکوک در سال 1939 در شهر لیژ بلژیک به دنیا آمد. پس از تکمیل دوران دبستان و دبیرستان، در سال 1973 زیر نظر دانشمند فقید ژاک دوشن گیمن با گرایش به مطالعات ایرانی فارغ التحصیل شد. سپس در سال 1983 پیروز به دریافت دانشنامه دکتری در زمینه زبان های شرقی از دانشگاه سوربون شد. رساله دکتری او درباره گویش سیوندی بود[2]. او پژوهشگر مرکز ملی پژوهش های علمی و سپس استاد زبان شناسی در مدرسه مطالعات عالی پاریس بود.

لکوک دانشمندی جامع الاطراف است که با استادی به مهمترین مباحث زبان و فرهنگ ایران پرداخته است. حوزه فعالیت های علمی این ایران شناس برجسته بسیار گسترده است. بعضی تحقیقات او در زمینه زبان های باستانی، زبان فارسی، گویش های ایرانی و شاهنامه شناسی نشان می دهد که این استاد بلند مرتبه به تنهایی مهمترین قله های ایران شناسی را درنوردیده است.

پیر لکوک

شاهکار

پیر لکوک دانشمندی جامع الاطراف است که با استادی به مهمترین مباحث زبان و فرهنگ ایران پرداخته است. حوزه فعالیت های علمی این ایران شناس برجسته بسیار گسترده است

پژوهش های استاد لکوک ترجمه کامل شاهنامه فردوسی به زبان فرانسه است. این کار سترگ در سال 2020 میلادی با مقدمه خانم نهال تجدد از سوی انتشارات بل لتز (Les Belles Lettres) در فرانسه منتشر شد. پیش از او، ژول موهل در سال 1878 ترجمه ای از شاهنامه را به فرانسه در 7 مجلد به چاپ رساند. پیر لوکوک شاهنامه فردوسی را در بحر متقارب و هموزن شاهنامه حکیم توس ترجمه نموده و در این اثر تصحیح دکتر سعید نفیسی را در نظر داشته گرچه در حین ترجمه نسخه های دیگری از جمله نسخه مسکو، ژول مول و خالقی مطلق را هم پیش چشم داشته است.

یکی از آثار ارزشمند لکوک کتاب سنگ نوشته های هخامنشی است[3]. این اثر از دو بخش تشکیل شده که بخش نخست آن به عناوین زیر پرداخته است: رمزگشایی الفبای میخی و اینکه سرچشمه خط میخی فارسی باستان چیست، آریایی ها در ایران، زبان های رایج در قلمرو شاهنشاهی، خط میخی فارسی باستان، کوروش در بابل و کاخ های پاسارگاد، جلوس داریوش و سنگ نوشته بیستون، داریوش و کاخ تخت جمشید، کاخ های شوش، آرامگاه های نقش رستم، همدان، سوئز و دیگر صندلی ها، اقوام قلمرو شاهنشاهی، دین هخامنشیان، نهادهای هخامنشیان. در بخش دوم ترجمه سنگ نوشته هایی از آریارمنه، ارشامه، داریوش اول، خشایارشا، اردشیر یکم، داریوش دوم، اردشیر دوم و اردشیر سوم با توضیح و توضیحات ارزشمند آمده است. لکوک در این بخش ترجمه از استوانه کوروش هم به دست داده است[4].

اثر دیگر لکوک ترجمه اوستا است[5]. این تالیف ارزشمند در سال 1396 از سوی انجمن ایران شناسی از طریق اینجانب و همکارم دکتر بهمن مرادیان در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران معرفی گردید. ترجمه اوستای لکوک بواسطه شیوه ای که وی به منظور آسان فهم کردن متن اوستا به کار گرفته بسیار حائز اهمیت است. بعضی مباحث مطرح شده در این کتاب عبارتند از: دین ایرانی و تاریخچه اوستا شناسی در اروپا، متون اوستا و شیوه نگارش آن،

یکی از آثار ارزشمند لکوک کتاب سنگ نوشته های هخامنشی است. در این اثر وی به رمزگشایی الفبای میخی و اینکه سرچشمه خط میخی فارسی باستان چیست؟ پرداخته است

ایزدان و دیوان و موجودات افسانه ای در اوستا، زندگی زردشت، طبقات و ایزدان مربوط به آن ها، مناسک دین زردشت و آیین یسنا، سرگذشت پیروان آیین مزدیسنا، و انتها ترجمه کامل اوستا که دربر گیرنده یسنا، یشت ها، وندیداد، ویسپرد، خرده اوستا و دیگر بخش های اوستای موجود است. امید است روزی این اثر گرانقدر به زبان فارسی ترجمه گردد.

از دیگر پژوهش های مهم لکوک تحقیقات گویش شناسی و زبان های ایرانی است. این استاد عالیقدر مقالات عمده کتاب راهنمای زبان های ایرانی[6] را نگاشت که سرپرستی آن را رودیگر اشمیت به عهده داشت. بعضی از این مقالات شامل گویش های حاشیه دریای خزر، نظیر گویش تاتی، تالشی، گیلکی، مازندرانی و سمنانی؛ گویش های مرکزی ایران؛ گویش های جنوب غرب ایران است. این تالیف بعدا زیر نظر دکتر حسن رضایی باغ بیدی در دو جلد به فارسی ترجمه و از سوی انتشارات ققنوس منتشر شد.

لکوک درباره گویش های نواحی مرکزی ایران پژوهش نموده است او بعلاوه، در خصوص زیستگاه اولیه زبان کردی فرضیه ای پیشنهاد کرد. دیگر پژوهش های گویش شناسی او شامل گویش ابیانه 1974؛ پژوهش در گویش سیوندی (دستور زبان و متون، 1979)، گویش کرمانی، (تحقیق در خصوص گویش ها، دستور زبان ها و متون کرمانی، 2002) حائز اهمیت بسیاراست. پژوهش در آثار و تالیفات این دانشمند سترگ احتیاج به اثری دیگر دارد.

[1] - Lecoq, Pierre

[2] - Lecoq, Pierre. Le dialecte de Sivand. Beiträge zur Iranistik 10. Wiesbaden: Reichert Verlag, 1979.

[3]- Lecoq, Pierre. Les inscriptions de la Perse achéménide. LAube des peuples. Paris: Gallimard, 1997.

[4] - این کتاب به فارسی هم ترجمه شده. نک. پیر لوکوک ، کتیبه های هخامنشی، ترجمۀ نازیلا خلخالی، زیر نظر ژاله آموزگار، تهران، فرزان نو، چاپ اول 1382، چاپ دوم با تجدید نظر 1386.

[5] - Lecoq, Pierre. Les livres de lAvesta: les textes sacrés des Zoroastriens ou Mazdéens. Paris: Les éditions du Cerf, 2017.

[6] - Compendium Linguarum Iranicarum , 1989.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران