بهبود ژنتیک منابع آبزی پروری عنصری کلیدی برای تأمین امنیت غذایی است - یادداشت سریع

به گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، کاربرد گسترده، مناسب و درازمدت فناوری ها و تکنیک های بهبود ژنتیک در آبزی پروری و به طور خاص بهگزینی آبزیان، بدون افزایش قابل توجه نهاده های مورد نیاز برای پرورش ماهیان، به رشد تولید محصولات غذایی دریایی و تأمین تقاضای فزاینده برای ماهیان و محصولات غذایی آبزی منجر می شود.

آبزی پروی در مقایسه با زراعت و دامداری، از نظر مختصات و مسئله بهبود منابع ژنتیک-با هدف تولید محصولات غذایی-دچار تأخر است. هرچند در این گزارش تأکید شده که همچنان فرصت کافی برای بهبود قابل توجه تولید پایدار در عرصه آبزی پروری از طریق مدیریت و توسعه راهبردی شماری از 550 گونه آبزیانی که هم اکنون در آبزی پروری استفاده می شوند، وجود دارد.

آبزی پروری همچنان تا حد زیادی بر پرورش گونه های دریایی متکی است و 45 درصد گونه های ماهیان پرورشی تفاوت اندکی با همتایان دریایی خود دارند.

در این گزارش بر امکان بالقوه تقویت تولید پایدار آبزیان از طریق بهبود ژنتیک منابع آبزی پرورشی تأکید شده است.

طبق اعلام فائو رشد جمعیت انسان بر کره خاکی طی دهه آینده موجب افزایش مصرف ماهیان با نرخ 1.2 درصد در سال می شود. از سوی دیگر تخمین زده می شود که تولید ماهیان و محصولات غذایی آبزی در سال 2030 میلادی به بیش از 200 میلیون تن برسد.

• بهره گیری از امکان بالقوه آبزی پروری

با توجه به اینکه میزان صید ماهیان دریایی در جهان در سطح 90 تا 95 میلیون تن در سال ثابت مانده است و نظر به این که حدود یک سوم ذخایر ماهیان دریایی بیش از حد مورد صید قرار گرفته اند، جز کاهش ضایعات و بهبود مدیریت امکان دیگری برای افزایش تولید در آینده وجود ندارد. در نتیجه برای تأمین تقاضای فزاینده برای مصرف ماهیان ضروری است تا حد زیادی به آبزی پروری روی آورد. در این شرایط، استفاده مسئولانه و پایدار از منابع ژنتیک آبزی نقشی حیاتی دارند.

در شرایطی که فناوری های متعددی برای بهبود منابع ژنتیک آبزی در دسترس هستند، فائو تمرکز بر برنامه های بهگزینی با طراحی مناسب و افق بلندمدت را توصیه می کند، برنامه هایی که می توانند بهره وری گونه های آبزی را طی هر نسل تا 10 درصد افزایش دهند.

• همکاری فائو و ایران برای بهبود منابع ژنتیک آبزی پروری

در این چارچوب، فائو با هماهنگی دولت ایران اقدام به تأمین مالی پروژه بهبود ژنتیک ماهی قزل آلای رنگین کمان در ایران کرده است. پروژه ای که هدف آن ایجاد یک گونه بومی از قزل آلای رنگین کمان است. این پروژه کمک های فنی و راهبردی لازم را در زمینه اجرای نظام مدیریت یکپارچه و پایدار برای بهگزینی ماهی قزل آلای رنگین کمان، به ایران ارائه می دهد.

• شمار زیادی از گونه های آبزی دریایی در معرض تهدید قرار دارند

در بخش دیگری از گزارش جدید فائو درباره وضعیت جهانی منابع ژنتیک آبزیآمده است که تمامی گونه های ماهیان پرورشی همچنان دارای گونه های مشابه در محیط طبیعی هستند و در شرایطی که بسکمک از این گونه ها در معرض تهدید قرار دارند، ضروری است که مسئله حفاظت آن ها به صورت خاص در اولویت قرار بگیرد.

به نوشته فائو، بیشترین گونه های ماهیان موجود در محیط طبیعی که در معرض کاهش شدید جمعیت قرار گرفته اند شامل تاس ماهی روسی، آزادماهی دانوب، فیل ماهی، آزادماهی اطلس و قزل آلای خال سرخ هستند.

فائو تأکید دارد که امنیت تغذیه به تنوع و سلامت سبد غذایی بستگی دارد که محصولات غذایی آبزی بخش مهمی از آن را تشکیل می دهند. در نتیجه ضروری است که منابع ژنتیک آبزی در سیاست های مرتبط با تأمین امنیت غذایی و تغذیه در نظر گرفته شوند.