آیا لبخند مونالیزا یک دروغ است؟ - یادداشت سریع

محققان کشف نموده اند که لبخند مونالیزا به علت متقارن نبودن، غیرواقعی است.

مونا لیزا یکی از معروفترین تابلوهای هنرمند مشهور ایتالیایی، لئوناردو داوینچی است. این اثر در تملک دولت فرانسه واقع شده است و در موزه لوور که از جمله جاهای دیدنی پاریس محسوب می گردد، نگهداری می گردد.

لبخند مونالیزا از زمانی که لئوناردو داوینچی در اوایل قرن 16 میلادی آن را نقاشی کرد، بشر را شیفته خود نموده است. یک گروه تحقیقاتی از جمله یک متخصص اعصاب از دانشگاه Cincinnati می گوید که لبخند او غیرواقعی است، چون متقارن نیست.

نتایج مطالعات اجرا شده در آوریل 2019 در مجله Cortex منتشر شد و لوسا مارسیلی (Luca Marsili) استاد علوم اعصاب و توان بخشی در کالج پزشکی UC، سرپرست و نویسنده اصلی این مقاله بوده است. در این مقاله آمده است:

نتایج ما نشان می دهد که خوشحالی فقط در سمت چپ کرد پیدا می نماید. با توجه به بعضی از نظریه های تاثیرگذار روان شناسی عاطفی و احساسی، ما اینجا لبخند غیرمتقارن مونالیزا را غیرواقعی تفسیر می کنیم؛ البته به شرطی که شخص بتواند لبخند را ببیند.

مارسیلی و همکارانش، Lucia Ricciardi (از دانشگاه سنت جورج لندن) و Matteo Bologna از دانشگاه Sapienza رم، تصویر لبخند مونا لیزا را به حالت خیالی به دو نیمه چپ و راست تقسیم کردند و از 42 نفر خواستند تا اعلام نمایند که کدام یک از 6 احساس پایه را می توانند در این نیمه ها مشاهده نمایند. 39 نفر یا به بیان دیگر 92.8 درصد افراد اعلام کردند که نیمه سمت چپ لبخند مونا لیزا نشانگر خوشحالی است و هیچ کس بر این باور نبود که نیمه سمت راست خوشحالی را نشان می دهد. در خصوص نیمه سمت راست لبخند، 35 نفر اعلام کردند که حالت عادی چهره را نشان می دهد، 5 نفر اعتقاد داشتند که یک حالت انزجار در این تصویر وجود دارد و 2 نفر هم آن را نشانی از غم می دانستند.

نویسندگان بعلاوه اشاره می نمایند که ماهیچه فوقانی صورت نیز در این نقاشی تکان نخورده است. لبخند واقعی باعث می گردد که گونه ها بالاتر بروند و ماهیچه های اطراف چشم منقبض می شوند که اصطلاحا به آن لبخند دوشن می گویند (دوشن / Guillaume Duchenne متخصص مغز و اعصاب فرانسوی در قرن 19 میلادی بود). این لبخند نامتقارن با عنوان لبخند غیر دوشن (non-Duchenne smile) هم شناخته می گردد و احساسات غیرواقعی را منعکس می نماید و زمانی رخ می دهد که فرد احساسات واقعی خود را نشان نمی دهد.

محققان معتقد هستند با توجه به اینکه بعید است که فردی که ساعت های طولانی بی حرکت نشسته تا تصویرش را نقاشی نمایند، بتواند چندین ساعت لبخند واقعی بزند. ساده ترین شرح این است که لبخند نامتقارن مونالیزا با وجود تمام کوشش های داوینچی برای به تصویر کشیدن مدلی شاد و سرحال، نمایش شادی و لذت غیرواقعی است. احتمال جالب دیگر این است که داوینچی معنی واقعی لبخند نامتقارن را بیش از 3 قرن قبل از دوشن درک نموده و به تصویر کشیده و به وضوح لبخندی بدون احساس را نشان داده است.

اگر داوینچی از معنای واقعی لبخند نامتقارن مطلع بوده باشد، نویسندگان گمان می نمایند که لبخند مونالیزا پیغام مرموزی را پنهان نموده است؛ مثلا اینکه نقاش تصویر خود را کشیده است یا اینکه این تصویر، نقاشی یک زن یا مرد مرده بوده است.

محققان این گونه نتیجه گیری می نمایند که:

در حالی که لبخند مونالیزا توجه بازدیدنمایندگان را هنوز هم جلب می نماید، پیغام واقعی که این نقاشی منتقل می نماید، هنوز ناشناخته به جای مانده و اسرار زیادی درباره آن وجود دارد که هنوز برملا نشده است که شاید به وسیله دانش روان شناختی عاطفی روزی حل شوند.

این تحقیق هیچ یاری مالی خاصی از سازمان های تأمین مالی در بخش های عمومی، تجاری یا غیر دولتی دریافت ننموده است.