داستان های کهن آموزش غیرمستقیم فرهنگ و تمدن است، نگاهی به قصه های کهن خطه کرمانشاه - یادداشت سریع

روزی که با نام های بزرگی همچون مهدی آذریزدی شناخته می گردد که توانسته با بازنویسی متون کلاسیک و کهن به نحوی بچه ها و نوجوانان را با خود همراه کند و با کتاب هایی همچون قصه های خوب برای بچه های خوب در دل و جان بچه ها و نوجوانان بنشیند.

این روز را با نام قصه گویی نیز می شناسیم، روزی که یادآور متون کهن و بعلاوه قصه های کهن ادبیات پارسی است که توانسته تمدن و پیشینه ما را سینه به سینه منتقل کند و کودک و نوجوان و پیر و جوان را در خود جذب کند.

خبرنگاران به مناسبت 18 تیر سلسله تبادل نظرهایی را با اهالی فرهنگ و ادب سراسر ترتیب داده است.

پیش از این ایبنا از استان یزد پیرامون ادبیات کودک تبادل نظریی با عنوان ایران کشور قصه های دنیا/ خاستگاه 14 قصه کهن در محدوده جغرافیایی یزد است (اینجا) و استان قم با عنوان ادبیات کودک در حوزه دین سلیقه ای نباشد/ تربیت متخصص اولویت اول (اینجا) را منتشر نموده

خبرگزاری کتاب امروز نیز به مناسبت روز جوان و ادبیات کهن، به بازخوانی ضرورت توجه به ادبیات کهن برای نسل جوان پرداخته است.

روایت داستان های کهن نه تنها برای کودک و نوجوان بلکه برای بزرگسالان نیز جدابیت و حال و هوای دیگر دارد، شخصیت های کهن و تاریخی که از گذر زمان عبور می نمایند، نو می شوند و به گوش مردمان این روزگار می رسند.

داستان ها و افسانه های کهن جزئی از ادبیات عامه مردم است که از گذشته سینه به سینه منتقل شده و در دوران خود و دوران های بعدی اثر گذاشتند و به صورت یک صندوقچه و هدیه ارزشمند به دست ما رسیده و موجب غنی شدن فرهنگ جوامع شده اند.

این داستان های ناب که از هویت و اصالت تمدن فاخر ایرانی سرچشمه می گیرد سراسر مملو از تربیت، آموزش و پرورش است و حتی از زبان و ادب ملی این مرز و بوم پاسداری می نماید.

انتقال این داستان ها که در میان مردم کُردزبان رنگ و مجذوب کنندهیتی دیگر دارد از گذشته به علت کمبود امکانات به وسیله شفاهی مرسوم بوده و اکنون در معرض خطر فراموشی و یا تغییر و تحریف واقع شده است و لازم است تا به دست ادیبان و هنرمندان به صورت مکتوب و یا حتی نمایش درآید تا ماندگاری آن حفظ گردد.

فراموشی سنت های کهن همچون خلع سلاح شدن در برابر تهاجمات فرهنگی است

یک کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودک و نوجوان استان کرمانشاه در تبادل نظر با خبرنگار خبرنگاران، گفت: قصه گویی، بیان شیرین و تاثیرگذار مباحث تربیتی و آموزه های ملی و مذهبی برای بچه ها و نوجوانان است، ابزار بسیار قدرتمند برای انتقال فرهنگ غنی گذشتگان به این نسل و انتقال آن به آیندگان است.

مژگان خوش طبع ادامه داد: بی شک فراموشی این سنت همچون خلع سلاح شدن در برابر تهاجمات خُرده فرهنگ های ضعیف و بی هویت شدن است که چنین مباد و دور باد از بچه ها این سرزمین کهن.

وی اضافه نمود: باید از این داستان ها در راستای تربیت بچه ها و غنی کردن فرهنگ جامعه استفاده کنیم و آن را همچون یک امانتدار به نسل های بعدی بسپاریم.

خوش طبع اضافه نمود: شاید این صحبت و بیان این درد تکراری باشد که عدم حمایت مالی از هنرمندان و نویسندگان برای آنها بازدارنده می گردد و اگر همت و غیرت نویسندگان و هنرمندان این شهر نبود، هیچ اثری نگهداری و چاپ نمی شد و این میراث کهن به دست فراموشی سپرده می شد.

این کارشناس ادبی با تاکید براینکه در جای جای کرمانشاه، افسانه و حکایتی ناب در سینه مردمان به ویژه پیران و کهنسالان جای دارد، اضافه نمود: برای این کار اهمیت و گردآوری داستان ها و اختصاص بودجه، شناساندن اهمیت داستان ها به قشر کودک و نوجوان و آشناکردن آنان با ادبیات کهن، آشتی دادن نسل امروز با قدما به وسیله راه های مختلف مثل قصه گویی و مصورسازی نیز اهمیت دارد.

وی ادامه داد: در سال های اخیر کوشش های خوبی برای گردآوری، نگهداری و ثبت این داستان ها و باورها و افسانه های کهن انجام شده است و بنظر من این زحمات در سال های اخیر ملموس تر بوده است، که ثبت جشنواره قصه گویی کرمانشاه در خردادماه جاری اقدام بزرگی است.

خوش طبع اضافه نمود: ثبت ملی مراسم قصه گویی که به صورت نمادین به وسیله کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در پنج استان کشور شامل کرمانشاه، کرمان، خراسان رضوی، یزد و گیلان برگزار گردید که با موضوع قصه های بومی محلی است.

این مسئول یادآور شد: داستان های کهن همچون داستان معروف شاهنامه، رستم و سهراب، زال و سیمرغ، داستان تهمینه و داستان های پندآموز سعدی بزرگ در گلستان نمونه ای از حکایات کهن و مجذوب کننده این سرزمین است.

خوش طیع اضافه نمود: هنگامی که این داستان ها جلوه بصری می گیرند در حافظه ماندگارتر می شوند، به ویژه برای بچه ها و نوجوانان که با نمایش موجب شور و نشاط بیشتر می گردد.

باید تک تک داستان های ناب کهن ضبط گردد

در این رهگذر یکی از نویسندگان معاصر کرمانشاهی در عرصه ادبیات کودک و نوجوان که دارای 10اثر در این حوزه است، در تبادل نظر با خبرنگار خبرنگاران، مطرح کرد: داستان های کهن بخشی از فرهنگ مردم و میراثی از گذشته است و می تواند در راستای انتقال فرهنگ و مسائل تربیتی تاثیرگذار باشد.

مهناز فتاحی ادامه داد: کوشش هایی در این زمینه انجام شده و کار بازنویسی و بازآفرینی این داستان ها انجام شده تا این قصه ها ماندگار شوند و روایتگری هایی انجام شده است و در هر صورت باید آن را به عنوان یک گنجینه در نظر گرفته و برای حفظ آن کوشش کنیم و با ابزار هنر و فرهنگ آن را حفظ کنیم.

وی ادامه داد: فراموشی سنت ها و داستان های کهن دورشدن از اصل و ریشه محسوب می گردد، قصه و روایتگری داستان های کهن در واقع آموزش غیرمستقیم و نامحسوس اصالت فرهنگ و تمدن به نسل امروز است.

این نویسنده کرمانشاهی تاکید نمود: اگر روی تک تک داستان های کهن ارزشمند کار فرهنگی صورت نگیرد در معرض فراموشی قرار می گیرند در گذشته این داستان ها سینه به سینه نقل می شد ولی اکنون ابزار کافی برای حفظ آن وجود دارد.

ایران سرآمد داستان های کهن بومی است

صاحب کتاب هایی همچون باغ مادربزرگ، من عروسک گلهانم و قلب کوچک سپهر اضافه نمود: این داستان ها باید به گونه ای زیبا و دلنشین بازگو شوند تا کودک احساس نکند اگر تماشگر و خواننده فیلم و کتابی از کشور دیگر باشد احساس نکند که سرزمینش از این داستان ها خالی است در حالی که ایران یکی از سرآمدان داستان های کهن بومی است، حکایاتی که هرکدام مایه مباهات و افتخار است.

فتاحی ادامه داد: داستان های کهن بومی ایرانی با توجه به مجذوب کنندهیتی که دارد اگر در قالب محتلف بچه ها آن را معرفی کنیم بی شک مجدوب می شوند و برای آشنایی با دیگر داستان ها تشویق می شوند و این وظیفه متولیان فرهنکی و والدین است.

داستان بومی و باقدمت کُرصیاد

وی با اشاره به چند داستان کهن بومی نیز ادامه داد: کُر صیاد از کهن ترین افسانه های مردم کُردزبان است، که نسبت به دیگر افسانه ها قدمت بیشتری دارد.

فتاحی که دارای 200اثرچاپ شده در مجلات و نشریات کودک و نوجوان است، ادامه داد: در این افسانه آمده که پسر صیاد برای خبر گرفتن بهار می رود که نشان از جوانمردی مردم منطقه و امید برای رهایی و نجات از زمستان و سختی ها را دارد.

وی از داستان کُر کچل به عنوان داستان کهن دیگر یاد کرد و اضافه نمود: قصه های قدیمی که در خصوص بیستون گفته شده همچون عشق شیرین و فرهاد از دیگر داستان های کهن مردمان این مرز و بوم است.

فتاحی معتقد است: باید در بیان بعضی قصه ها، مخاطب و نوع بیان را بشناسیم تا بتوانیم متناسب با سن آنان این قصه ها را بازآفرینی کنیم.

فتاحی اضافه نمود: بچه ها و نوجوانان و تا حدودی بزرگسالان با این داستان ها آشنایی دارند اما این اندازه کم است و بسیار جای کار وجود دارد و کشور ما سرشار از داستان های کهن است که باید بازگو و ضبط گردد.