با آریا عظیمی نژاد؛ از دستمزد نجومی تا پایتخت 6 - یادداشت سریع

عظیمی نژاد آهنگساز، تنظیم نماینده و نوازنده است و موسیقی تعداد قابل توجهی از فیلم های سینمایی، سریال ها و برنامه های تلویزیونی را ساخته است؛ از موسیقی قطعاتی، چون آمده ام شاه پناهم بده درباره امام رضا (ع) گرفته تا سریال های ماورایی و ملودرامی، چون او یک فرشته بود، روز حسرت و یا مجموعه های کمدی مثل خانه ما، دودکش یا حتی سینمایی مثل همواره پای یک زن در میان است، طلا و مس، میم مثل مادر و... کارنامه ای که به سه دهه کار می رسد و از موزیسین های رکورددار آهنگسازی را در سینما و تلویزیون به شمار می رود.

عظیمی نژاد این روز ها به شدت هم درگیر ساخت موسیقی سریال پایتخت6 است؛ آنقدر که به قول خودش فقط روزی چند ساعت می خوابد و تمام فرصتش برای موسیقی های سریال می رود و به همین دلیل است که این مصاحبه از زمانی که عظیمی نژاد وقت می دهد تا مصاحبه انجام و سپس تایید گردد، طی همین شلوغی ها به یک فرایند زمان بر تبدیل می گردد.

این آهنگساز، اما در کنار همه فعالیت های این سال هایش برای فیلم و سریال ها، بیش از یک سال است که با داوری عصر جدید در قاب تلویزیون دیده می گردد و برای مخاطب عام هم چهره ای شناخته شده است؛ داوری که برخی تصور می کردند تلخ و سخت گیرانه تر از دیگران است و حتی دیدن او وقتی دست هایش به زنگ قرمز نزدیک می شد به مخاطب استرس می داد. خود عظیمی نژاد، اما برعکس این تصویر اگرچه که تاکید می نماید آدم سخت گیری است، اما در خلال مصاحبه صبورانه و گرم جوابگوی همه سوالات ما می گردد حتی چالشی ها!

در این مصاحبه که همزمان با روز های نوروز 99 انجام شد، درباره عصر جدید و پایتخت با این آهنگساز که کمتر اهل مصاحبهست و چندان علاقه ای به مصاحبه ندارد، به مصاحبه نشستیم.

توضیح این مصاحبه را در زیر می خوانید:

برنامه های کمی در حوزه موسیقی در تلویزیون داشته ایم و شاید همین باعث شده که معدود برنامه های سرگرمی در حوزه موسیقی با اقبال زیادی روبرو شوند مثل شب کوک که فقط یک فصل از آن روی آنتن رفت و حالا عصر جدید که اقبال زیادی برای علاقه مندان به خوانندگی نسبت به آن وجود دارد. خود شما چه بازخورد هایی نسبت به این برنامه دریافت نموده اید؟

عصر جدید برنامه تخصصی موسیقی نیست و قرار نیست نظراتی هم که من به عنوان داور در برنامه دارم با زبان تخصصی باشد. عصر جدید برنامه ای عمومی و سرگرمی است و در عین حال همین برنامه سرگرمی برای شرکت نماینده ها بسیار جدی است آن ها به وسیله این برنامه دیده شده اند و حضورشان در این برنامه سرنوشتشان را عوض نموده است؛ چه آن ها که حذف می شوند و چه آن ها که به مراحل بعدی می فرایند و این اتفاقی است که تاثیر آن پیش از این در فصل قبل در زندگی شرکت نماینده ها دیده شده است. اگر خود افرادی که به مسابقه می آیند از فرصت اجرا به درستی استفاده نمایند حتی اگر بعد از یک بار دیده شدن، حذف شوند باز هم سرنوشت و جهت زندگی شان تغییر می نماید.

با این حال ما خوانندگی را از ابعاد مختلف نگاه می کنیم. دکتر بشیر حسینی از زاویه زبان بدن نگاه می نماید یا خانم نونهالی و امین حیایی از ابعاد دیگر شرکت نماینده ها را آنالیز می نمایند خود من هم سعی می کنم از کلمات تخصصی کمتر استفاده کنم، چون مخاطب ما عام است و متخصص نیست.

عصر جدید فقط هم در رابطه با موسیقی نیست ظرفیتی است که آدم ها می توانند در حوزه های مختلف مهارت و توانمندی خود را بسنجند. به طور مثال سعید فتحی روشن از این فرصت استفاده نموده و من دیده ام که در چند شبکه هم بعد از عصر جدید حضور پیدا نموده است و یا در حال برنامه سازی است، چون او توانسته است نقشه مناسبی برای حرفه خود طراحی کند. برخی هم با اینکه در ارائه استعدادهایشان خوب بوده اند، اما نتوانسته اند بعدا از آن ها استفاده بیشتری ببرند بنابراین اینگونه نیست که فقط استعداد های موسیقی از این برنامه بهره برده باشند.

ولی بازهم تعداد متقاضیان در حوزه موسیقی نسبت به دیگر حوزه ها خیلی بیشتر است؟

خود برنامه به طور کلی با اقبال زیادی روبرو شده است. ما در آغاز فصل یک اصلاً فکر نمی کردیم این برنامه اینقدر با اقبال روبرو گردد. نه ما نه شرکت نماینده ها چنین باوری نداشتیم، اما برنامه بسیار مورد توجه نهاده شد.

در حوزه موسیقی هم درست است که ما با تقاضای زیادی روبرو هستیم به طور مثال در همین فصل حدود 34 نفر برای خوانندگی به مرحله اصلی مسابقه راه پیدا کردند، اما اینکه چند نفر از این ها بالا می فرایند هنوز تعیین نیست.

ممکن است مورد توجه قرار دریافت همین برنامه از طرف مردم نوعی علاقه یا احتیاج کاذب به خوانندگی را بین جوانان ایجاد نموده باشد؟

احتیاج اتفاقی است که درون آدم ها بوجود می آید و دغدغه شخصی خود آدم هاست. آدم ها میل به دیده شدن دارند این میل در همه ابعاد در انسان وجود دارد. این برنامه هم توانسته است این بستر را فراهم کند. خود ما هم فکر می کنیم براساس رسالت و دغدغه ای باید جلو برویم و به طور مثال من اگر نتوانم دست دو نفر را بگیرم و بالا بکشانم حضورم در برنامه سود معنوی چندانی برایم نخواهد داشت.

بنابراین شما این میل به دیده شدن را ضرورتاً نکته ای منفی نمی دانید؟

خیر. آدم ها از هر راهی استفاده می نمایند تا این میل درونی را در راستای اهدافشان پیش ببرند و اگرچه که این اتفاق معمولا در کشور ما به درستی رخ نمی دهد، اما لزوما این میل بد نیست. وقتی تمایل یا علاقه ای وجود دارد باید به شکل درست راهنمایی گردد.

فراگیری یک تخصص و مهارت برای به دست آوردن یک هدف باید به صورت علمی و اکادمیک باشد. منظور این نیست که حتما به دانشگاه بروید بلکه سواد آن مهارت و علم آن را درست یاد بگیرید تا صرفاً به همان دیده شدن سطحی منتهی نگردد. نکته ای که اینجا وجود دارد این است که شرکت نماینده ها توسط مردم در ابعاد وسیع دیده می شوند و استعدادهایشان محک می خورد.

چه ویژگی ای در علاقمندان به استعداد های خوانندگی هست که ممکن است شما را حرص دهد؟

چیزی که من در بچه ها می بینم عدم توانایی روی کاری است که انجام می دهند؛ یا تمرین و ممارست شان کم است یا سواد موسیقایی شان پایین است. با آغاز اجرای شرکت نمایندگان تعیین می گردد کوشش و ممارست آن ها در حوزه های مختلف چقدر بوده است درواقع استعداد هست حتی حس و حال و انرژی هم وجود دارد، اما تمرین و کوشش نیست.

تلویزیون چقدر در راهنمایی فرد نسبت به یک حرفه، استعداد یا حوزه موثر است به طور مثال شما هم در یک خانواده موسیقایی بوده اید هم در برنامه ای که می تواند روی علایق آدم ها موثر باشد تاثیر کدام یک می تواند در این استعدادیابی می تواند بیشتر باشد؟

ما سابق بر این و در سال های دور 2 منبع بسیار معتبر داشته ایم که می توانست منشا بسیاری از اتفاقات موسیقایی باشد. رادیو و تلویزیون که هنرمندان نامداری در این دو فعالیت داشتند و هر یک وزنه ای محسوب می شدند. این هنرمندان برای پا نهادن به استودیو های ضبط موسیقی رادیو مراحل و خوان های سختی را سپری می کردند و در نتیجه قطعات ارائه شده توسط هنرمندان از سطح کیفی بالایی برخوردار بود که این امر باعث تغییر ذائقه هنری مردم می شد.

الان هم یکی از دغدغه های اصلی من در عصر جدید اشاره و بازگشت به همین صندلی موسیقایی والا است. برایم فرقی هم ندارد که از چه ژانر یا سبک موسیقی استفاده می گردد؛ فولکلور، پاپ، سنتی و ... هر یک کارکرد خود را دارد. دغدغه ما این است که عصر جدید را به یک رفرنس درست موسیقی تبدیل کنیم و کوشش می کنیم هر کسی از هر نقطه ای که می آید یا به هر سبکی که می خواند در حد و سطح استاندارد موسیقی باشد.

در همین جهت است که استعداد هایی مثل پارسا خائف هم موردتوجه واقع می گردد و رشد می نماید و البته یک نگرانی هم نسبت به جهت حرفه ای نوجوانانی مثل او بوجود آمد و گلایه هایی از طرف استاد حسین علیزاده مطرح شد که البته پیش از این هم به آن پاسخ هایی داده شد، اما چگونه راهنمایی و کنترل روی این بچه ها صورت می گیرد؟

این نگرانی نسبت به جهت این افراد کاملا درست است حرف استاد علیزاده هم درست و منطقی است. یک نکته هم وجود دارد که طبق تحقیقاتی که درباره همه برنامه های استعدادیابی به عمل آمده است باید گفت خروجی های نهایی این برنامه ها معمولاً عمر کوتاهی دارند و تعداد کمتری به کار ِ حرفه ای موسیقی مشغول شده اند.

با این حال ما در عصر جدید این حساسیت و نگرانی را داریم که بچه ها این جهت را به درستی طی نمایند و همانطور که گفتم دائم از آن ها خواهش می کنیم نوعی خودمراقبتی داشته باشند. خود من هم چندین بار با علیخانی، داوران و تیم اتاق فکری که داریم حرف زده ام تا بتوانیم فضایی فراهم کنیم که این بچه ها رها نشوند و بیشتر در جهت های درست راهنمایی شوند.

در فصل جدید سخت گیرتر شده اید؟

نه من همواره همین گونه بوده ام. (می خندد) البته این سخت گیری از نگاه بیرونی است و این میزان از سنجش در کیفیت همواره در من بوده است.

فکر می کنم ادم ایده آل گرایی هم هستید حتی نسبت به خودتان.

بله خیلی. (می خندد) همان سخت گیری که در خصوص خودم دارم نسبت به بیرون هم دارم.

این سخت گیری ها باعث نشده نوعی گارد نسبت به شما وجود داشته باشد؟ البته فکر می کنم در فصل اول چنین گاردی بیشتر وجود داشت و به تدریج کمتر شد.

بله البته وقتی استدلال هایم شنیده می گردد مورد قبول هم واقع می گردد. به هر حال من همواره ملاک های خود را دارم، چون برخی از اجرا ها ممکن است پرطمطراق و پرشکوه باشد و شما را درگیر ظاهر خود کند.

یا می خواهند حس و عاطفه داور و تماشاگر را درگیر نمایند.

بله همینطور است.

خود شما هم علی رغم همه سخت گیری ها گاهی درگیر همین عاطفه شده اید.

این واقعیت ساختار چنین برنامه ای است. واقعیت این است که جز مرحله اول که ما به عنوان داور از زندگی این آدم ها اطلاعاتی نداریم به تدریج در جریان زندگی حرفه ای، شخصی، محیط زندگی و دیگر موارد مرتبط با آن ها قرار می گیریم و درگیر این زندگی ها می شویم تا بدانیم خاستگاه این آدم ها کجاست یا چگونه زندگی می نمایند. مثلا وقتی می فهمید یک نفر در کارخانه گچ و سیمان کار می نماید و علاقه اش خوانندگی است برای من خیلی جذاب است. چنین فردی هنوز رویا دارد و تمام زندگی انسان به داشتن رویاست. وقتی رویا ندارید زندگی با مردگی تفاوتی نمی نماید. رویا همواره روزنه ای برای تغییر است و همین باعث می گردد که دنیا ادامه یابد.

ممکن است تا به حال تحت تاثیر احساسات رأی داده باشید؟

ممکن است فکر کنم که کاش رای منفی می دادم، ولی فکر ننموده ام که کاش رای مثبت می دادم!

داوری به نظر سخت می آید یا واقعاً سخت است؟

بله واقعاً سخت است. من هیچ گاه آدم ها را قضاوت نمی کنم و همواره سعی نموده ام هنرجوهایم یا دیگران را براساس دنیا خودشان قضاوت کنم. قضاوت کردن بسیار سخت است و شاید اگر در این جهت نمی افتادم قبول نمی کردم، اما الان بیشتر تمایلم برای حضور در برنامه این است که فکر می کنم می توان سلیقه ای را در فضای کلی جامعه تغییر داد.

تا به حال پیش آمده است که در پشت صحنه برنامه داوران با هم به دعوا هم برسند؟

بالاخره پیش می آید که برای رای دادن برخی وقت ها اختلاف نظر داشته باشیم، اما به دعوا نرسیده است.

چقدر نگرانی دارید که این شرکت نماینده ها درگیر مسائلی دیگر غیر از توانایی و مهارتشان شوند؟

ما در این باره با شرکت نماینده ها زیاد صحبت می کنیم که وقتی به شهر یا زندگی قبلی خود برمی گردند همه چیز را رها ننمایند. گاهی خانواده هایشان با ما در ارتباط هستند و در این باره دغدغه هایی را مطرح می نمایند. خود ما هم به هر شکلی سعی می کنیم استعداد ها را در همان جهت مورد نظر نگه داریم و بیشترین نکته ای که به بچه های خواننده می گویم این است که از خود مراقبت نمایند.

من همواره نوعی خودمراقبتی داشته ام؛ مراقبت کاری و اخلاقی. به دیگران هم همین توصیه ها را داشته ام، چون کسی که نتواند در مناسبات کاری این مراقبت ها را حفظ کند حتما اسیب می بیند.

چقدر مراقبت می کنید که این استعداد ها در جهت اقتصادی نادرست نیفتند و یا به خاطر پول کار ننمایند. به طور مثال شایعه شده بود پارسا خائف در افتتاحیه ها، رقم های بالا می گیرد یا برادران قاسمی رقم های نجومی دریافت می نمایند!

من از جزئیات زندگی این دو برادر خبر دارم. حق طبیعی آن هاست که وقتی جایی اجرا می نمایند دستمزد دریافت نمایند، ولی رقم این دستمزد ها نجومی نیست. کارزان و عبدالباسط را می شناسم و مسائل زندگیشان را هم می دانم و اگر شنیده می گردد رقم های نجومی می گیرند سندیت ندارد.

پارسا هم تیتراژ می خواند و یا ممکن است در مراسمی شرکت کند و دستمزد بگیرد، اما او هم تا آنجایی که من می دانم رقم بالایی نمی گیرد.

یکی از دغدغه های شما موسیقی نواحی است و به نحوی استعداد ها را هم به این سمت راهنمایی می کنید. در یکی از قسمت های فصل جدید به خواننده ای از شیراز که برای اجرای موسیقی محلی آمده بود، پیشنهاد دادید که می توانست از آوای لالایی قشقایی بهره بگیرد که فکر می کنم پروین بهمنی و لالایی های او مهمترین نمونه از این سبک هستند. خودتان عمدی در این نگاه دارید؟

بسیار مثال خوبی زدید توجه به ظرفیت های هر قومیتی است که آن ها را منحصر به فرد می نماید نه اینکه صرفا بخواهیم لباس محلی آن قوم را بپوشیم. در قسمت های مختلف برنامه داشته ایم که عده ای تصور نموده اند صرفاً با پوشیدن لباس های محلی می توانند امتیاز کسب نمایند، اما این فقط ظاهر ماجراست.

با این حال ما دیدیم امثال پارسا خائف با اجرای سنتی چطور در عصر جدید دیده شدند و معلوم می گردد این سبک هم چندان بی هوادار هم نیست.

بله همینطور است مخاطب باید این بستر برایش فراهم باشد تا این موسیقی های خوب را بشنود و کوشش ما هم در این برنامه همین است.

شما سال جاری سریال پایتخت را هم روی آنتن دارید سریالی که یکی از مجموعه های پرمخاطب و پرهوادار است و احتمالاً این آخرین فصل آن باشد. کمی هم درباره موسیقی این سریال در فصل جدید بگویید.

پایتخت سال جاری تغییرات عمده ای در موسیقی دارد، ملودی در تیتراژ اول سریال حفظ شده است، اما عوامل و برخی المان ها تغییر نموده اند. زمان شکارچیان از نسل خوانندگان کولی مازندران است که دوبیتی هایی برای موسیقی سریال خواند. همچنین جلال محمدی که خانواده ای هنرمند دارد باز هم لطف زیادی کرد و در کنار ما بود. البته سال جاری سختی کار چند برابر شد، چون به دلیل کرونا رفت و امد ها سخت و محدود بود. مجبور شدیم بخشی را به صورت آنلاین ضبط کنیم و به صورت تصویری با دیگر خوانندگان و نوازندگان در ارتباط بودیم.

شما در ملودی این سریال از موسیقی نواحی بهره گرفته اید گاهی این تم ها و ملودی ها به فضای طنازی کار بیشتر یاری می نماید و شور و هیجانی دارد که مکمل فضای ماجراجو و اتفاقات طنازانه سریال است.

موسیقی در سریال پایتخت طنز نیست و همان احوالات زندگی را پیش می برد این موسیقی بسیار جدی است. موسیقی نواحی ما همه ابعاد زندگی از قبیل شادی، غم، کار، عزاداری، ازدواج و همه حالت های مختلف زندگانی را دارد. به همین دلیل است که من همواره گفته ام موسیقی نواحی بهترین گونه برای موسیقی فیلم و سریال است، چون به راحتی می تواند همه احوالات مختلف زندگی را ارائه کند.

اما تم موسیقی برخی مناطق بیشتر براساس نوعی حزن و اندوه بوده است یا شاید ما بیشتر این حزن را حس نموده ایم.

تا حدی درست است، چون هر ناحیه ای ظرفیت خاص خود را دارد، اما به هر حال نغمات مختلف را هم دارند که شاد و غمگین هستند. از طرفی ممکن است ما موسیقی نواحی را بیشتر در فضای جشنواره ای شنیده باشیم، ولی این موسیقی ها کارکرد های مختلفی دارند و سختی کار من همین تبدیل کردن و به فعل درآوردن کارکرد های مختلف است.

موسیقی در سریال ها هنوز خیلی جدی گرفته نمی گردد برای شما به عنوان آهنگساز و تنظیم نماینده بیشترین مسئله ای که در خروجی موسیقی سریال ها دیده اید چه بوده است؟

بیشترین ضربه ای که ما از موسیقی سریال ها خورده ایم به دلیل کیفیت پخش صدا بوده است که در شبکه ها خیلی پایین است و این کیفیت در صدا بسیار اثرگذار است. اگر موسیقی را از خیلی از ژانر های سینمایی حذف کنید حتی ممکن است کارکرد خود را از دست بدهند. مثلا اگر ترسناک ترین فیلم ها را بدون موسیقی و صدا ببینید شاید اصلا نترسید. اگر دوستان صداوسیما همت نمایند و در این زمینه توجه بیشتری روی تکنولوژی های صدا داشته باشند تحول مهمی در این عرصه رخ می دهد.

شما یکی دو بار در برنامه های دورهمی و خندوانه از دوره ای از زندگیتان گفتید که به سختی می شنیدید و تقریبا ناشنوا شده بودید درحالیکه مهمترین قطعات موسیقایی و ملودی های پروژه هایتان را در این دوره ساخته اید چطور در حالی که نمی شنیدید توانستید این اتفاقات را رقم بزنید؟

بله من در آن دوره در یک بازه زمانی 10 ساله به تدریج فرایند شنوایی ام با مسائل حادی روبرو شد که دیگر نمی شنیدم. خاطرم هست حتی به جایی رسیده بودم که سازم را هم نمی توانستم کوک کنم و از دوستانم درخواست می کردم بیایند و سازم را کوک نمایند. حتی اگر کسی نزدیک من نبود صدایش را نمی شنیدم باید او در کنار من می بود و یا لب خوانی می کردم تا صدایش را بشنوم.

در این دوره چطور کار می کردید چطور می توانستید روی اثری که می ساختید آزمون و خطا کنید؟ بدون اینکه آن را بشنوید یا ادیتش کنید و با هر بار شنیدن اشکالات کار را دربیاورید؟ در واقع ملاکتان برای این کار چه بود؟

با گوش درونی این کار را انجام می دادم. ملاکم حس خودم بود. من ملودی را از درون می شنیدم مثل وقتی که درباره نوشته ای فکر می کنید.

در آن دوره مایوس نبودید یا فکر نمی کردید چرا این بلا باید سر شما بیاید و از خدا شاکی شوید؟

دلیلی برای یاس نبود. من خروجی کارم را می دیدم و همین به من امید می داد.

درکل فرد منفی ای نیستید؟

خیر و البته مطلق نیستم در هر اتفاق منفی می توانم پدیده های مثبتی هم پیدا کنم.

و زمانی که شنوایی تان برگشت جذاب ترین صدا برای شما چه بود؟

صدای خیابان، بوق ماشین ها، همهمه مردم اولین و جذاب ترین صدا هایی بود که می شنیدم.

این روز ها مشغول چه کاری هستید؟

روی آلبوم بوم و بر کار می کنم که در حوزه موسیقی نواحی و تلفیقی با موسیقی راک است و با خوانندگان موسیقی نواحی کار می کنم. کوشش می کنیم که سال جاری آماده گردد.

این روز ها جز ساخت موسیقی پایتخت وقت برای کار دیگری دارید؟

این روز ها حتی فرصت نمی کنم بخوابم.

چه پیشنهاد موسیقایی یا تصویری برای مردم در نوروز و در این روز ها که همه درگیر کرونا و ماندن اجباری در خانه هستند، دارید؟

پیشنهاد می کنم مردم عصر جدید را تماشا نمایند و همین سریال پایتخت را ببینند که برای هر دو خیلی زحمت کشیده شده است.